Instrukcja i informacje dotyczące sposobu funkcjonowania systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie w czasie epidemii w gminie Koczała

W związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, w celu zwiększenia bezpieczeństwa zdrowotnego osób realizujących zadania związane z procedurą „Niebieskie Karty”, osób i rodzin doświadczających przemocy, a także pracowników socjalnych, którzy pracują z rodzinami, przejawiającymi problemy opiekuńczo-wychowawcze, wskazane jest wprowadzenie i bezwzględne przestrzeganie wzmożonego reżimu sanitarnego.

Zatem w zakresie organizacji Zespołów Interdyscyplinarnych/Grup Roboczych zaleca się:

• działalność zespołu interdyscyplinarnego ograniczyć do niezbędnych zadań (np. do powoływania grup roboczych), wykonywanych za pomocą zdalnych środków komunikacji,

• przyjmowanie zgłoszeń o przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie w formie telefonicznej lub za pośrednictwem zdalnych środków komunikacji,

• w przypadku przyjęcia zgłoszenia przez pracowników pomocy społecznej, ochrony zdrowia, oświaty, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, przekazać informacje do Policji i ustalać dalszy tok postępowania,

• prace na rzecz rodzin dotkniętych przemocą prowadzić w oparciu o działania grup roboczych,

• bieżące ustalenia dotyczące sytuacji rodzin objętych pomocą w formie procedury „Niebieskie Karty” dokonywać pomiędzy członkami grupy roboczej za pośrednictwem rozmów telefonicznych/video konferencji/korespondencji mailowej czy innej formy korespondencji elektronicznej,

• w przypadku zorganizowania posiedzenia grupy roboczej w sposób tradycyjny bezwzględnie stosować podstawowe zasady dotyczące zapobiegania wirusa SARS-CoV-2 dostępne na stronach https://www.gov.pl/web/koronawirus/porady oraz zalecenia Głównego Inspektora Sanitarnego dostępne na stronach https://gis.gov.pl/aktualnosci/informacja-glownego-inspektora-sanitarnego-dla seniorow/.

• po ustaleniu indywidualnego planu pomocy dla osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie i jej rodziny, wyznaczyć jednego przedstawiciela grupy roboczej do kontaktu z osobą doświadczającą przemocy w rodzinie (tzw. opiekuna osoby doznającej przemocy – preferowany pracownik socjalny) oraz jednego przedstawiciela grupy roboczej do kontaktu z osobą stosującą przemoc (tzw. opiekuna osoby stosującej przemoc – preferowany Policjant) i na bieżąco monitorować sytuację rodziny, o ile to możliwe, za pośrednictwem rozmów telefonicznych lub dostępnych środków komunikacji elektronicznej;

• dokonać rozeznania i przekazać osobom doświadczającym przemocy w rodzinie
  za pomocą pośrednich środków komunikacji informacje o dostępnych na terenie gminy lub powiatu miejscach i instytucjach, które udzielają wsparcia specjalistycznego (np. psychologicznego czy prawnego), w szczególności poradnictwa specjalistycznego udzielanego za pomocą rozmów telefonicznych czy komunikacji elektronicznej,

• preferowane formy kontaktu telefonicznego, nie wykluczają w szczególnych przypadkach możliwości bezpośrednich spotkań członków Grupy Roboczej z osobą doznającą przemocy w rodzinie czy sprawcą przemocy (spotkania przeprowadzać   w pomieszczeniach zapewniających wszelkie warunki bezpieczeństwa sanitarnego związane z ochroną przed SARS-CoV-2, w szczególności w zakresie zachowania odpowiedniej odległości osób uczestniczących w spotkaniu i zgodnie z ograniczeniami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 24 marca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w spawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (poz. 522 ),

• w sytuacjach szczególnych i tego wymagających możliwe są również wizyty członka Grupy Roboczej w miejscu zamieszkania rodzin doświadczających przemocy w rodzinie (w takich sytuacjach osoba powinna zostać wyposażona we wszelkie możliwe środki bezpieczeństwa takie jak np. maseczki, jednorazowe rękawiczki czy płyny dezynfekujące).

W zakresie działań skierowanych do rodzin objętych procedurą ,,Niebieskie Karty’’

 zaleca się:

– monitorować sytuacje rodziny w sposób zapewniający bezpieczeństwo sanitarne zarówno przedstawicielom służb realizującym procedurę ,,Niebieskie Karty’’ jak i osobom   i rodzinom doświadczającym przemocy;

– kontakty osobiste jeżeli to możliwe zastąpić np. kontaktami telefonicznymi (jednakże biorąc pod uwagę specyfikę problemu, rozmowy prowadzić w ten sposób aby nie wpływało to na bezpieczeństwo osoby doświadczającej przemocy);

– zobowiązać osobę doświadczająca przemocy w rodzinie i będąca w procedurze ,,Niebieskie Karty’’ do przekazywania na bieżąco telefonicznie informacji o swojej sytuacji;

– kontaktować się np. telefonicznie z osoba podejrzewaną o stosowanie przemocy i będącą

w procedurze ,,Niebieskie Korty’’ w celu min. motywowania do powstrzymywania się stosowania przemocy, jak również informowania o ewentualnych konsekwencjach stosowania przemocy;

– w przypadkach podejrzenia eskalacji przemocy zgłaszać konieczność interwencji Policji;

– szczególną ochroną i bezwzględną koniecznością bieżącego monitorowania sytuacji objąć rodzinę, w których została wszczęta procedura ,,Niebieskie Karty’’ w odniesieniu do dzieci doświadczających przemocy, zwłaszcza mając na uwadze fakt, że w związku  z zawieszeniem funkcjonowania placówek oświatowych dzieci nie mają obecnie kontaktu z pracownikami tych jednostek (min. systematycznie monitorować stan bezpieczeństwa dzieci, systematycznie motywować osoby podejrzane o stosowanie przemocy do powstrzymywania się od zachowań przemocowych oraz informować o konsekwencjach czynów przemocowych, o ile to możliwe utrzymywać systematyczne kontakty z osobami ze środowiska dziecka, które mogą mieć wiedzę na temat stanu bezpieczeństwa dziecka);

– ponadto stosować zalecenia odnoszące się do pracowników socjalnych, którzy pracują z rodzinami, przejawiającymi problemy opiekuńczo – wychowawcze.

W zakresie działań pracowników socjalnych, którzy pracują z rodzinami przejawiającymi problemy opiekuńczo –wychowawcze

zaleca się:

– rozeznanie bieżącej sytuacji rodzin, które zostały objęte szczególna pracą socjalna np. za pomocą kontaktu telefonicznego biorąc po uwagę konieczność zachowania bezpieczeństwa pracownika socjalnego, a także bezpieczeństwa osób trzecich z którymi może mieć on styczność w środowisku jaki i w drodze do niego;

– monitorowanie sytuacji w rodzinach w szczególności w zakresie:

• zapewnienia przez rodzinę produktów żywnościowych i ciepłego posiłku;

• stanu zdrowia członków rodziny i zapewnienia dzieciom opieki medycznej w sytuacji, gdy zachodzi taka potrzeba;

• zapewnienie dzieciom środków higienicznych do codziennego użytku;

W rodzinach, w których istnieje podejrzenie wystąpienia zagrożenia dobra, życia lub zdrowia dzieci rekomendowane jest zwrócenia się o pomoc np. funkcjonariuszy Policji, którzy zweryfikują sytuacje tych rodzin.

Procedura Niebieskie Karty w czasie pandemii/epidemii/stanów nadzwyczajnych

Podstawą prawną działania w czasie pandemii/epidemii/stanów nadzwyczajnych jest art. 9a ust. 13 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, zgodnie z którym członkowie grup roboczych i zespołu interdyscyplinarnego pracują w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie w ramach swoich obowiązków służbowych.

Wszczęcie procedury

Podstawa prawna wszczęcia procedury NK nie ulega zmianie. W dalszym ciągu w przypadku podejrzenia występowania przemocy na osobach reprezentujących pomoc społeczną, Policję, oświatę, ochronę zdrowia czy przedstawicieli GKRPA ciąży obowiązek wszczęcia procedury NK. Problemem może być jednak wypełnienie obowiązku wypełnienia formularza NK – A w obecności osoby doznającej przemocy. Wobec istotnego (lub całkowitego) ograniczenia kontaktów osobistych należy przyjąć możliwość zapewnienia obecności poprzez kontakt telefoniczny lub inny na odległość (komputerowy). Jeżeli z osobą doznającą przemocy nie mam możliwości kontaktu, a informacja o przemocy pochodzi z innego źródła (świadkowie, wiadomość anonimowa) i jest na tyle konkretna, że pozwala zidentyfikować osoby, których dotyczy wskazanie występowania przemocy należy rozważyć wszczęcie procedury NK z pominięciem osoby doznającej przemocy (paragraf 2 ust. 4 rozporządzenia NK). 

• Wypełnienie karty C

Co do zasady wypełnienie druku NK – C odbywa się na posiedzeniu w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, że została dotknięta przemocą. Jednocześnie paragraf 8 ust. 5 rozporządzenia NK przewiduje zasadę realizacji zadań również w przypadku niestawiennictwa tej osoby. Tak skonstruowany przepis zakłada, że osoba co do której istnieje podejrzenie, że została dotknięta przemocą w rodzinie ma prawo uczestniczyć w czynności wypełnienia druku NK – C. Aby to prawo jej zapewnić wypełnienie druku następuje w terminie, w którym zostaną zniesione wszelkie ograniczenia w kontaktowaniu się lub udział tej osoby będzie zapewniony poprzez kontakt telefoniczny lub inny zdalny. 

• Wypełnienie karty D – podobnie jak w przypadku NK – C wypełnienie karty może się odbyć poprzez kontakt telefoniczny lub inny zdalny. W przypadku braku takiej możliwości termin wypełnienia druku należy odłożyć w czasie do ustania obostrzeń w kontaktach osobistych. 

• Posiedzenia grup roboczych/zespołów interdyscyplinarnych

Posiedzenia nie mogą co do zasady odbywać się w tradycyjnej formule. Należy zatem podejmować próbę posiedzeń realizowanych na odległość w miarę możliwości związanych z absencją w pracy poszczególnych członków grup roboczych/zespołów interdyscyplinarnych. Jeżeli posiedzenie nie może się odbyć należy sporządzić notatkę służbową z informacją o przyczynach niemożności odbycia posiedzenia oraz wskazaniu przybliżonego terminu ponownej próby odbycia posiedzenia. 

• Realizacja planu pomocy

Wszelkie działania zaplanowane do realizacji odbywają się na zasadach obowiązujących w danej jednostce. Jeżeli zatem zaplanowano konsultacje psychologiczne, rodzinne, prawne lub inne i umożliwiono ich odbywanie w systemie telefonicznym to należy podjąć próbę ich realizacji. Dla części osób doznających przemocy konieczność ciągłego przebywania w miejscu zamieszkania uniemożliwia swobodny kontakt telefoniczny. W takiej sytuacji pomoc musi zostać odłożona w czasie. Należy jednak zadbać o to, aby osoba doznająca przemocy uzyskała informację o możliwości pomocy.